مشارکت مردمی در تقویت فرهنگ و حقوق شهروندی در همدان یک اصل مهم و اثرگذار شناخته می‌شود.
 در دنیای امروز، توسعه شهری دیگر صرفاً به ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی محدود نمی‌شود؛ بلکه کیفیت زندگی شهروندان و میزان مسؤولیت‌پذیری اجتماعی آنان به یکی از مهم‌ترین شاخص‌های پیشرفت شهرها تبدیل شده است.
شهر همدان، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران، بیش از هر چیز به مشارکت آگاهانه و فعال شهروندان خود برای تحقق یک زیست شهری سالم، ایمن و پایدار نیاز دارد.
فرهنگ و حقوق شهروندی زمانی در یک شهر نهادینه می‌شود که مردم خود را «صاحب شهر» بدانند، نه صرفاً استفاده‌کننده از امکانات آن و احترام به قوانین، رعایت حقوق دیگران، حفظ اموال عمومی، مشارکت در امور اجتماعی و همکاری با نهادهای شهری از جمله رفتارهایی است که بدون حضور و اراده مردم، هرگز به شکل واقعی محقق نخواهد شد.
تجربه شهرهای موفق نشان می‌دهد هیچ برنامه مدیریتی، بدون همراهی شهروندان، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. در همدان، بسیاری از چالش‌های شهری همچون مدیریت پسماند، حفظ فضای سبز، نظم ترافیکی، زیباسازی محیط شهری و کاهش آسیب‌های اجتماعی، مستقیماً به میزان مشارکت مردم وابسته است.
اگر شهروندان نسبت به حقوق و وظایف خود آگاهی کافی نداشته باشند، حتی بهترین طرح‌ها و پرهزینه‌ترین پروژه‌ها نیز اثربخشی لازم را نخواهند داشت؛ مشارکت مردمی، نه یک موضوع تزئینی، بلکه یک ضرورت حیاتی برای اداره صحیح شهر است.
از سوی دیگر، آموزش حقوق شهروندی باید از سنین پایین آغاز شود؛ خانواده، مدرسه، رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی در این مسیر نقش کلیدی دارند.
نسل آینده همدان باید از امروز بیاموزد که شهر، خانه مشترک همه ماست و حفظ آن تنها با همکاری جمعی ممکن است و شهروند مسؤول، کسی است که علاوه بر مطالبه‌گری آگاهانه، در عمل نیز به رعایت قانون و احترام به حقوق دیگران پایبند باشد.
نکته مهم این است که مشارکت واقعی زمانی ایجاد می‌شود که اعتماد عمومی تقویت شود و شفافیت عملکرد نهادهای شهری، پاسخ‌گویی مدیران و ایجاد بستر مناسب برای حضور مردم در تصمیم‌سازی‌ها، از پیش‌شرط‌های توسعه فرهنگ شهروندی است.
مردم زمانی مشارکت می‌کنند که احساس کنند صدایشان شنیده می‌شود و حضورشان تأثیرگذار است. آینده همدان نه فقط در دست مدیران شهری، بلکه در گرو رفتار روزمره تک‌تک شهروندان آن است.
شهری که مردمش نسبت به حقوق و مسؤولیت‌های خود آگاه باشند، شهری زنده، پویا و شایسته برای زندگی خواهد بود و مشارکت مردم در فرهنگ و حقوق شهروندی، یک انتخاب نیست؛ بلکه شرط اصلی پیشرفت پایدار همدان است.